سرسوختگی کاهو

کاهو یکی از پر مصرف ترین سبزی­های برگی در دنیا است. مطابق آمار­های فائو تولید تیپ­های مختلف کاهو طی دو دهه اخیر در دنیا از رشد بالایی برخوردار بوده است.

به نحوي كه اين محصول از نظر افزايش سطح زيركشت پس از ذرت، برنج، سيب زميني و گوجه فرنگي در رتبه پنجم جهاني قرار گرفته است. در كشور ما نيز بر اساس آمار منتشره از سوي وزارت جهاد كشاورزي روند افزايش سطح زير كشت اين محصول طي سال­هاي اخير بسيار چشمگير بوده است.با این شرایط  مسلما توجه به ویژگی های کمی و کیفی محصول اهمیت بالایی دارد.

باتوجه به اقتصادی شدن و توجه ویژه کشاورزان  به این محصول برآن شدیم که یکی از مهم ترین اختلالات (عارضه) فیزیولوژیکی در کاهو که باعث کاهش بازارپسندی آن میشود را بررسی کنیم.

سرسوختگی (Tip burn) یکی از رایج ترین عارضه­های فیزیولوژیکی در کاهو می­باشد. حالا باهم بررسی کنیم که این عارضه چیست؟ چگونه ایجاد می­شود و چگونه میتوان در مزرعه آن را کنترل کرد؟

سرسوختگی کاهو چیست؟

یک عارضه فیزیولوژیکی رایج در کاهو است  که باعث ایجاد لکه های قهوه ای (نکروزه) در حاشیه برگ های جوان و حتی بالغ می­شود. این لکه ها ممکن است فقط محدود به لبه برگ ها شود یا حتی نیمی از برگ را هم فرا گیرد.

دلایل این عارضه

سر سوختگی کاهو ناشی از کمبود کلسیم در بافت­های در حال رشد است. با توجه به این که کلسیم در پایداری غشا سلولی و دیواره سلولی نقش دارد، کمبود آن  باعث ضعف در غشا و دیواره سلولی شده ودر ادامه باعث  مرگ سلول و نکروزه شدن بافت گیاهی شود. این کمبود کلسیم میتواند نتیجه کاهش غلظت کلسیم در دسترس ریشه و یا انتقال کم کلسیم به اندام های نیازمند، باشد.

باتوجه به این که انتقال کلسیم فقط در آوند چوبی اتفاق می­افتد بنابراین جریان تعرق عامل انتقال کلسیم به اندام­های مورد نظرمیباشد.

بنابراین برگ های بیرونی بدلیل تعرق بیشتر، جذب کلسیم بیشتری دارند به همین دلیل است که برگ های داخلی بیشتر دچار این عارضه میشوند.

پس به طورخلاصه  میتوان بیان کرد که غلظت کلسیم دردسترس ریشه و عوامل موثردرمیزان تعرق ازجمله (رطوبت نسبی، دما ،تنش های آبی و…) در انتقال کلسیم و در نهایت عارضه سر سوختگی نقش دارند. نکته مهم دیگری که باید در این مورد بیان کرد این است که در شرایط رشد سریع، به عبارتی استفاده از کود­های ازت بالا که سبب برهم خوردن تعادل عناصر می­شود، باعث تشدید این اختلال می­شود.

چگونه میتوان این عارضه را در مزرعه کنترل کرد؟

برخی از ارقام به این عارضه حساسیت بیشتری دارند بنابراین  بهتر است در مناطق و فصولی که احتمال بروز سرسوختگی وجود دارد از ارقامی که حساسیت کمتری دارند استفاده شود.

استفاده از کود های حاوی کلسیم درآب آبیاری و محلول پاشی، همچنین برقراری تعادل در تغذیه گیاه، می­تواند در کنترل این عارضه موثرباشد.
نکته: بنابه تجربه، جهت افزایش جذب و کارایی بهتر کلسیم استفاده از آمینواسیدها توصیه می­شود.

منابع :

مرتضوی، عفت السادات، برزگر، رحیم، وریزی، سعید. (1398). تأثیر غلظت نیتروژن و کلسیم محلول غذایی بر رشد, عملکرد و نوک سوختگی کاهو در کشت

شناوری. روابط خاک و گیاه (علوم و فنون کشت های گلخانه ای)، 10(3 (پیاپی 39) )، 1-12.  SID. https://sid.ir/paper/226414/fa

کتاب سبزیکاری دکتر پیوست